شیرآلات صنعتی چیست؟
شیرآلات صنعتی وسایل مکانیکی هستند که وظیفه مسدود یا باز کردن تمام یا قسمتی از مسیر جریان عبوری را به صورت دستی، خودکار و نیمه خودکار دارند. عملکرد شیرآلات صنعتی با یکدیگر متفاوت بوده و می بایست که هر کدام از شیرآلات نسبت به وظیفه خود مورد استفاد قرار گیرد. استفاده درست و به موقع از شیرآلات صنعتی باعث بالاتر رفتن عمر سیستم لوله کشی و افزایش بهره وری از سیستم می شود. شیرها در خطوط توزیع و انتقال سیالات به خصوص منازل، تاسیسات شهری، صنایع پتروشیمی و کشاورزی کاربرد دارند.
شیرآلات صنعتی به صورت کلی و با توجه به عملکردشان به صورت زیر تقسیم بندی می شوند:
- شیرآلات قطع و وصل (on/off)
- شیرآلات برای تنظیم جریان
- شیرآلات برای جلوگیریر از برگشت جریان
- شیرآلات برای تغییر مسیر جریان
- شیرآلات مورد استفاده جهت ایمنی
- شیرهای کنترل و تنظیم کننده های فشار
- شیرآلات و عبارات کلاسه بندی نشده
انـواع شیــرآلات صنـعتی
شیرهای کشویی Gate valve
این شیرها بیشتر در محل هایی به کار می رود که بخواهند جریان سیال را به طور کامل بسته یا باز نمایند . از خواص این شیرها کم بودن افت فشار در طول آن می باشد به همین دلیل در سر راه لوله های طویل از این شیرها به کار می رود . هنگامی که کشو یا بند آور (gate) کاملا به بالا هدایت شده و از مسیر جریان سیال خارج گردیده و در نتیجه هیچ مقاومتی در مقابل عبور جریان ندارد ولی اگر کشو به پایین ترین محل خود هدایت شده باشد در نتیجه سیال بعلت تغییر مسیر و تصادم با کشو ایجاد تلاطم و افت فشار می نماید . در لوله کشی ها اغلب لوله و شیر به هم پیوسته اند (بوسیله جوشکاری یا بوسیله پیچ ) ولی به طور کلی اتصال شیر و لوله بوسیله فلنچ و پیچ و مهره انجام گردیده و برای جلوگیری از نشتی بین لوله فلنج شیر لائی آب بندی یا gasketگذارده می شود .
شیرهای پروانه ای Butterfly valves
یکی از ساده ترین شیرهای است که کاربرد آن ها در واحد های نفت و پتروشیمی متداول می باشد . ساختمان آنها تشکیل شده از یک بدنه معمولی و یک صفحه مدور که تقریبا در وسط قرار دارد .این صفحه حول میله ای در حدود ۹۰ درجه می گردد و بوسیله اهرمی بقسمت حرکت دهنده شیر وصل می باشد. این محرک می تواند دستی یا بوسیله فشار هوا و یا برق باشد .
شیرهای پروانه ای کوچک را در اندازه های ۴ اینچ الی ۲۴ اینچ می سازند تعمیرات آنها ساده است ولی باید مرتبا گریس کاری شود. بعضی از آنها را در موارد خاصی بوسیله فلکه دستی که به میله گرداننده صفحه وصل می باشد و مکانیزم آن د ر یک جعبه چرخ دنده قرار دارد مجهز می کنند . تا چنانچه اگر گرداننده اصلی که هوا یا هیدرولیک می باشد از کار بیفتد بتوانند با آزاد کردن آن از دنده با اهرم یا فلکه دستی صفحه را درهر حالت که باشد نگهدارند .
شيرزاويه اي Angle valve
اين نوع شير همان شير كروي است , با اين تفاوت كه يك زاويه ۹۰ درجه بين ورودي و خروجي آن وجود دارد. اين نوع شير نسبت به شير كروي افت فشار كمتري ايجاد مي كند و نيز به علت شكل مخصوص آن , در مصرف اتصالات لوله كشي وهمينطور وقت مورد نيازبراي نصب صرفه جويي مي كند .
شیر سوزنی Needle
وظیفه اصلی این نوع شیرها کنترل جریان سیال بوده و عملکردی مشابه شیر کروی دارد منتها از یک سوزن بلند و نازک کمک گرفته شده است. چون مکانیسم این نوع شیرها مورد اعتماد طراحان است، در عملیاتی که بسیار حساس و دقیق باشند به کار می روند.
شیر توپی
به این نوع، ضربه ای، quarter-turn action و quick opening هم میگویند. در این نوع شیرها از یک کره یا نیمکره استفاده می شود که در وسط آن سوراخی تعبیه شده است و هنگامی که در مسیر جریان سیال قرار میگیرد، آب از این محفظه عبور و به عبارتی باز است و در غیر این صورت بسته است. همانند شیر سماوری حرکت ۹۰ درجه ای دارد و افت فشار کمی را ایجاد می کند.
شیر یکطرفه Check valve
ازاین شیرها در صنعت جهت جلوگیری از بازگشت جریان گاز یا مایع استفاده می شود که معمولا بر روی لوله خروجی تلمبه میگذارند. تا هنگامی که فشار سیال ورودی در داخل آن که در زیر دریچه عبور میکند از بالای دریچه بیشتر باشد، شیر باز و اگر کمتر گردد شیر بسته میشود.
شیردیافراگمی
به این نوع، پرده ای نیز میگویند. در صنایعی که سیال آن بسیار خطرناک و سمی یا حاوی ذرات جامد باشد از این نوع شیرها استفاده میگردد ولی در محیط هایی که درجه حرارت بسیار بالا باشند، به دلیل ذوب شدن دیافراگم، نمیتوان از این نوع شیرها استفاده نمود.
شیر قطع خودکار جریان
به این نوع، شیرهای جریان اضافی، چک کننده سرعت، دستگاه بستن جریان در مواقع اضطراری و... نیز میگویند. در محیط هایی که احتمال شکستن لوله به دلیل فشار بالای مایعات و گازها وجود داشته باشد یا احتمال زلزله بالا باشد و یا به هر دلیلی سرعت جریان سیال بیش از حد نرمال باشد، از این نوع شیرها استفاده میکنند که به صورت خودکار جلوی جریان را میگیرد.
